داستان كوتاه
سید شکیب زیرک
مي‌گويند شخصي سر صنف رياضي خوابش برد. وقتي زنگ را زدند بيدار شد و با عجله دو مساله را كه روي تخته سياه نوشته شده بود يادداشت كرد و بی خيال اينكه استاد آنها را بعنوان کار خانه داده است به منزل برد و تمام آن روز و آن شب براي حل آنها فكر كرد. هيچ يك را نتوانست حل كند، اما تمام آن هفته دست از كوشش برنداشت. سرانجام يكي را حل كرد و به صنف آورد. استاد بكلي مبهوت شد، زيرا آنها را به عنوان دو نمونه از مسائل غيرقابل حل رياضي داده بود.
با توجه به ذکر نمونۀ بالا از داستان کوتاه اجازه بدهید در نخست تعریفی از داستان کوتاه را خدمت تان نقل کنم:
«داستان کوتاه مثل دریچه یا دریچه‌هایی است که به روی زندگی شخصیت یا شخصیتهایی، برای مدت کوتاهی باز می‌شود و به خواننده فقط امکان می‌دهد که از این دریچه‌ها به اتفاقاتی که در حال وقوع است نگاه کند. شخصیت در داستان کوتاه فقط خود را نشان می‌دهد و کمتر گسترش و تحول می‌یابد.»
ادگار آلن پو" نویسنده آمریکایی می‌گوید:
داستان کوتاه قطعه‌ای تخیلی است که حادثه واحدی را، خواه مادی باشد و خواه معنوی، مورد بحث قرار دهد. این قطعه تخیلی بدیع باید بدرخشد، خواننده را به هیجان بیاورد، یا در او اثر گذارد باید از نقطه ظهور تا پایان داستان در خط صاف و همواری حرکت کند. '
داستان کوتاه" باید کوتاه باشد، اما این کوتاهی حد مشخص ندارد. ادگار آلن پو" در این مورد نیز گفته‌است:
داستان کوتاه" روایتی است که بتوان آن را در یک نشست (بین نیم ساعت تا دو ساعت) خواند. همه جزئیات آن باید پیرامون یک موضوع باشد و یک اثر را القا کند، یک اثر واحد را. دانشنامه آزاد ویکی پدیا(http://www.fa.wikipedia.org
از سر آمدان داستان نويسي در خارج ميشود به :
گي دوموپاسان،چخوف،آلبركامو،فرانتس كافكا،ادگارآلن پو،جيمز جويس،اُهنري،ارنست همينگوي،صادق چوبك،صادق هدايت،جلال آل احمد وديگران اشاره کرد.
در ادب پارسي دري در كشور مان افغانستان نيزكساني بوده اند كه در داستان نويسي به ويژه داستان كوتاه دستي داشته اند از آنجمه اند:اعظم رهنورد زرياب،سپوژمي زرياب،محمد اكرم عثمان،گل احمد نظري آرايانا،رازق مامون،عبد الغفورآرزو،ببرك ارغند،زلمي بابا كوهي،حبيب الله بهجت،اسدالله حبيب، كامله حبيب، نعمت حسيني، محمدحليم، يحيي خوشبين، محمدصديق رهپو، شريفه شريف، دينا غبار، حسين فخري، سيد اسمعيل فروغي، احمد شاه فرزان، ملالي موسي، مريم محبوب و... .
نويسنده گاني كه در بالا ذكر نام شان رفت از جمله نويسندگان مطرح در نثر نويسي امروز افغانستان محسوب ميشوند كه در ميان آثار شان به داستان هاي كوتاهي نيز بر ميخوريم ومن صرفاًاز ميان ايشان پنج تن را انتخاب نموده كه از هر يك داستاني را به بر رسي خواهم گرفت اميدوارم كه از پس آن بتوانم بر آيم . واما گذشته از اين كه در باب داستان ويا مختص تر اينكه در باب داستان كوتاه حرفي در خور تأمل گفته باشيم،نياز مينمايدتا پيرامون داستان وعناصر تشكيل دهندة آن چيزي براي گفتن بر گزينيم،اين كار زمينة تأمل وتفكر بيشتر خواننده را براي ارزيابي بيشتر كار كرد هاي من مساعد مينمايد،بناءً ايجاب مينمايد
خود را از قید و بند تفکر مقایسه آزاد کنید